Geneeskrachtige planten in Ecuador

De legendarische culturele, ecologische- en bio-diversiteit van Ecuador maakt het land tot een aantrekkelijke en boeiende bestemming voor de vele bezoekers en toeristen maar wie mijn artikeltje  "Traditionele gezondheidszorg in Ecuador" gelezen heeft weet dat deze diversiteit zich ook weerspiegelt in de traditionele geneeswijzen zoals die door de inheemse volkeren van generatie op generatie werden doorgegeven. De botanische verscheidenheid van Ecuador geeft aan geneeskrachtige planten een centrale plaats in de traditionele gezondheidszorg.

De ontdekking en het gebruik van deze planten gaat ver terug in de pre-colombiaanse geschiedenis en door "trial en error" werd de toepassing hiervan steeds gedifferentieerder.

Volgens botanische atlassen gaat het in Ecuador om ruim vijfhonderd verschillende soorten geneeskrachtige planten.  Meer dan tweehonderd daarvan komen  vrijwel uitsluitend in Ecuador voor,  met name in het noorden van het land en in het oosten (Amazonegebied).  215 van deze plantensoorten zijn geregistreerd op grond van bewezen medicinale eigenschappen en worden aangewend bij verschillende ziektebeelden. Zo'n 125 daarvan zijn vrij algemeen bekend en worden vooral als kruiden- en plantengeneesmiddelen in de handel gebracht in de vorm van pillen, tabletten en capsules of anderszins als extracten, in thee en andere dranken, zowel voor binnenlandse consumptie als voor de export.

De Ecuadoriaanse Grondwet erkent de natuurgeneeskunde als een legale en legitieme vorm van alternatieve en aanvullende gezondheidszorg en onder president Correa werd in de afgelopen jaren ook aan verschillende universiteiten (o.a. in Guayaquil) de studierichting "natuurgeneeskunde" als zodanig erkend. Ook worden in de reguliere gezondheidscentra regelmatig natuurgeneeskundige middelen ter aanvulling op de gebruikelijke farmacotherapie voorgeschreven.

Er bestaan in Ecuador  inmiddels  79 door het Ministerie erkende en regelmatig gecontroleerde farmaceutische laboratoria die zich richten op de productie van natuurgeneesmiddelen en volgens recente berichten van het Ministerie zal het aantal geregistreerde middelen de komende jaren alleen maar verder oplopen gezien de toenemende vraag, zowel in binnen- als buitenland naar deze producten.

Voor het gemiddelde Ecuadoriaanse gezin is het nooit anders geweest dan dat deze  natuurgeneesmiddelen sinds jaar en dag dé basismiddelen zijn in de huisapotheek waar, vooraleer beroep  wordt gedaan op de reguliere gezondheidszorg, naar wordt gegrepen bij ongemak of ziekte.  Op het platteland kan je zelfs spreken van een "hybride" gezondheidszorg.  Voor deze  inheemse gemeenschappen is het heel gewoon om in dezelfde week dat men een afspraak heeft met een arts ook bij een traditionele genezer langs te gaan en een behandeling met geneeskrachtige planten en kruiden te starten.

De meest gebruikte middelen :

Bij maag-darmklachten anti-spasme middelen zoals kamille, lindebloesem (Matricaria recutita), muntsoorten (Menta piperita), als laxatieven tamarinde (Tamarindus indica), ricinusolie (Ricinus communis), bij diarhee middelen zoals guayaba (Pisidium guajava) en tegen parasieten bijvoetbladeren (Estafiate).
Verder bij luchtwegeninfecties eucaliptus,

Typisch Ecuadoriaans  is  "katteklauw"(Uña de gato), afkomstig uit het Amazonegebied.  Van deze houtachtige plant wordt de stengel in stukjes gesneden en deze worden in water gekookt.  Bekend is dat de werkzaamheid van deze plant een breed spectrum heeft en helpt bij allergieklachten, lage weerstand, maagklachten en diabetes.  

Ook "drakenbloed" (Croton Lechleri-Eurphorbiaceae) wordt geproduceerd op basis van een struik/boom uit het Amazonegebied en dankt zijn naam aan de rode vloeistof die uit de schors komt wanneer deze wordt ingekerfd.  Het gebruik van dit middel is zowel uitwendig als inwendig.  In het geval van wonden bevordert het bij uitwendig gebruik het genezingsproces en voorkomt infecties,  Extracten van dit middel worden bij inwendig gebruik aangewend bij onder andere herpesklachten, huiduitslag, tandvleesontstekingen. Het is één van de meest geproduceerde natuurgeneesmiddelen uit het Amazonegebied. 

Een aantal van deze geneeskrachtige planten zoals Chuchuhuasu (Maytenus Rkukovii), werkzaam bij reumaklachten, koorts en bronchitis werden  ook op grote schaal gebruikt door Kichwa en Shuar indianen als stimulerende middelen bij kou en vermoeidheid.  In dit verband kan ook Guayusa (Ilex Guayusa Aquifolaceae) worden vermeld wat al honderden jaren in het Ecuadoriaans Amazonegebied werd gebruikt om bij de jacht en in gevechten de fysieke krachten te verhogen en de concentratie te bevorderen.   

De Kichwa's drinken nog steeds s'ochtends hun guayusathee welke vergelijkbaar is met de (in Argentinié populaire) yerba mate en wanneer deze thee s'avonds wordt gedronken zou  volgens hen het effect eerder relaxerend zijn.  Ook naar dit product is de laatste jaren een grote vraag.

Het grote voordeel van deze middelen is dat deze zoals de naam aangeeft "natuurlijk" zijn, zonder toegevoegde chemische bestanddelen.

De hernieuwde en toenemende belangstelling, óók vanuit de westerse geneeskundige, voor deze middelen valt dan ook alleen maar toe te juichen. 

Niet alleen is het een erkenning van de waardevolle bijdrage die deze producten leveren aan onze gezondheid en ons welzijn, het is ook een erkenning van de eeuwenoude kennis en wijsheid van de inheemse genezers én een welkome bron van extra inkomsten voor de inheemse bevolkingsgroepen uit het Amazonegebied en het Andesgebergte.